Ból jest odczuwany przez każdego człowieka nieco inaczej, dlatego nazywa się go odczuciem subiektywnym. Może mieć różne nasilenie, każdy z nas ma inny próg odczuwania, a to, co dla jednego jest lekkim lub umiarkowanym bólem, dla innego może być przyczyną dużego cierpienia. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że ból nie jest odczuciem jednorodnym, wręcz przeciwnie: jest bardzo zróżnicowany i powstaje z rozmaitych przyczyn. Klasyfikacja i rodzaje bólu mają duże znaczenie dla wdrożenia prawidłowego, skutecznego leczenia przeciwbólowego.
Ból pełni przede wszystkim funkcję ostrzegawczą i ochronną. Występuje w czasie uszkodzenia tkanki oraz w czasie choroby i inicjuje procesy mające na celu utrzymanie równowagi czynności organizmu. Reakcje na ból dotyczą zwłaszcza zmian w układzie krążenia oraz oddychania: przyspieszenie rytmu serca, zwiększenie przepływu krwi w mózgu i mięśniach, zwiększenie częstotliwości i objętości oddechów i wielu innych. Mają one przestawić organizm w tryb ochronny „walki i ucieczki”, jednak długotrwałe utrzymywanie się organizmu w tym stanie prowadzi do wielu negatywnych zmian, dlatego niezbędne jest zahamowanie tych mechanizmów – innymi słowy konieczne jest leczenie bólu. Leczenie to musi być dostosowane do mechanizmu powstawania oraz intensywności odczuwania bólu.
Ból ostry – należy do najczęstszych rodzajów bólu i jest reakcją na impuls elektryczny przewodzony włóknami nerwowymi. Uszkodzenie tkanek powoduje wyzwolenie impulsu nerwowego, który dociera do mózgu i tam jest odpowiednio przetwarzany. W wyniku reakcji bólowej dochodzi do uwolnienia substancji odpowiedzialnych za przewodzenie bólu w układzie nerwowym. Ten ból, jego rodzaje i przyczyny są spowodowane urazem, procesem patologicznym lub chorobą wywołującą uszkodzenia tkanek.
Ból przewlekły – o tym rodzaju bólu mówimy, gdy dolegliwości utrzymują się powyżej 3 miesięcy. Ból przewlekły często jest określany jako choroba sama w sobie, ponieważ obniża jakość życia, powoduje zaburzenia fizjologiczne, psychologiczne i społeczne. Do jego leczenia niezbędne jest wielokierunkowe podejście terapeutyczne. Im dłuższy czas trwania dolegliwości, tym większe nasilenie jego skutków i obniżenie jakości życia.
Przewlekły ból receptorowy – jego źródło najczęściej ma miejsce na przykład w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów, zespołów bólowych kręgosłupa, osteoporozy czy fibromialgii. Występuje też u osób z bólami głowy, chorobą nowotworową oraz schorzeniami naczyń obwodowych. Przyczyną bólu przewlekłego receptorowego jest stałe drażnienie i obniżenie progu pobudliwości nocyceptorów przez mediatory stanu zapalnego. Ograniczenie i ustąpienie bólu można osiągnąć przez usunięcie przyczyny np. poprzez wykonanie zabiegu operacyjnego lub blokady nerwu.
Przewlekły ból neuropatyczny – ten rodzaj bólu przewlekłego jest spowodowany pierwotnymi uszkodzeniami lub dysfunkcją układu nerwowego. Najczęstszymi czynnikami są: uraz, infekcja, niedokrwienie, zaburzenia metaboliczne, uszkodzenie struktur nerwowych przez czynniki chemiczne lub promieniowanie. Najczęściej występujące zespoły bólu neuropatycznego to: neuralgia półpaściowa, neuropatia cukrzycowa, neuropatie obwodowe, ból fantomowy, złożone wieloobjawowe zespoły bólowe, ból ośrodkowy, ból rdzeniowy.
Zarówno ból ostry, jak i przewlekły wymagają zastosowania odpowiednich i adekwatnych środków, mających na celu złagodzenie objawów. W przeciwnym razie organizm będzie utrzymywał się w ciągłym stanie stymulacji bólowej, co jest niekorzystne i zwiększa ryzyko powikłań układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, a także problemów psychicznych np. depresji.
Rozpoznanie rodzaju bólu, ocena jego charakteru i przyczyny ma ogromne znaczenie dla prawidłowego dobrania odpowiedniego leczenia przeciwbólowego. W poradni leczenia bólu AnalgoMed (Wrocław) zajmujemy się leczeniem każdego rodzaju bólu przewlekłego z zastosowaniem wielokierunkowego i zintegrowanego sposobu terapii, uwzględniającego zaangażowanie wielu specjalistów, farmakoterapię, metody niefarmakologiczne, techniki inwazyjne i nieinwazyjne, a także fizjoterapię i psychoterapię. Wszystko po to, by przewlekły ból bez względu na rodzaje i przyczyny został maksymalnie ograniczony, co umożliwi pacjentowi powrót do codziennego funkcjonowania.